Amigus
As Pontes

O TEMPLO PARROQUIAL DE AS PONTES (3ª PARTE: O SECULO XX)

No primeiro artigo falabamos da reconstrucción da parroquia de As Pontes no 1746 por don Salvador Lepina sobre unha precedente, e relatabamos os datos máis salientables de esa reconstrucción que deu lugar ó templo de As Pontes. No segundo dos artigos enumerámo-la imaxinería, puxémoslle un nome (entre eles o de don Juan Tomás Rodríguez de Santiago, autor do Retablo Maior). No presente artigo imos a falar da desafortunada fachada principal e de como se chegou a ela. Recollerei tamén outros datos que nos achegan a outras intervencións no século XX.


En primeiro lugar aclarar que ningunha das edificacións desaparecidas da praza da Igrexa era propiedade parroquial. Ó tema da rectoral e da antiga rectoral que houbo preto da Capela do Carme, adicarei un futuro artigo posto que existe documentación de compra no Arquivo Catedralicio.
Ó final do século XIX se realizaron varias intervencións que merecería a pena recoller hoxe neste artigo e que figuran no libro de Fábrica parroquial. Son as que seguen:
No 1883 trasládase a pila bautismal para a entrada da Igrexa e mércase para poñer onda ela un cadro do Bautismo de Xesús no Xordán que se conserva, actualmente, no despacho da Rectoral de As Pontes.
FOTO DO CADRO DE 1883 DO BAUTISMO NO XORDÁN, QUE ESTIVO XUNTO Á PILA BAUTISMAL PARROQUIAL.

foto-cadro-bautismo-1883.jpg

No 1886 arránxase a sacristía da parte posterior, e amplíase a sacristía lateral coa aula que hoxe está ó fondo. Para esta obra utilizáronse moitas madeiras doadas polos fieis da parroquia, coma por exemplo dous carballos que se cortaron para a ocasión. As escaleiras entre ambas sacristías realízanse con tablas de pino. (Na actualidade realizouse unha importante obra no 2003 renovando as madeiras de ambas sacristías).
En 1888 o reloxio da parroquia precisou amaños no habitáculo no que se atopaba, entre eles, retellar o seu lousado.
En 1889 refundiuse un esquilón vello que estaba nunha pequena espadana na sacristía lateral.
En 1896 realízanse dous novos altares de madeira de carballo que pagará a cofraría de Ánimas e que estiveron a ambos lados da capela maior, adosados ós pilares da entrada, nun tempo coas imaxes da Virxe do Rosario e a Purísima.
Xa do Seculo XX dise o que se segue:
En 1903 refaise a nave central e realízase de novo o coro. A obra de esa nave central é a que don Enrique vai a citar coma os barrotillos de falso teito que se puxeron tapando o verdadeiro teito e os arcos da parroquia (2350 pts). Nese mesmo ano arránxase con pedra o arco da porta da vella entrada.
En 1911 un ferreiro refai a reixa da entrada da Igrexa. Arránxase a porta da entrada á caixa do reloxio.
En 1912, cámbiase a pila bautismal de pedra antiga pola actual de mármore. O Bispo Juan José Solís decidiu na diócese que as pilas de mármore eran máis hixiénicas, esa decisión levou a moitas parroquias a cambiar as pilas bautismais, quedando as antigas de pedra tiradas, soterradas, ou en propiedades particulares decorando xardíns.
En 1918 o estado exterior do templo estaba chamando pola pintura, e así aconteceu nese ano no que o crego Gumersindo Couto pide permiso para cumprir o desexo do anterior párroco, recén falecido:
DOCUMENTO ORIXINAL, PARA PINTAR O TEMPLO NO EXTERIOR NO 1918
doc-pintar-templo-en-1918.jpg

Transcripción:
“Excmo Señor
Siendo de suma necesidad la separación de la cal exterior de esta iglesia parroquial, por hallarse casi toda completamente caida obra que ya el difunto Sr Cura tenía en proyecto, por los graves daños que el temporal ocasionó en las paredes del mencionado templo; ruego a V. E. se digne autorizar al que suscribe para poder emplear los fondos de la fábrica que existen de remanente, cuyos fondos ascienden a mil trescientas trece pesetas y veinte y cinco céntimos a cuya suma asciende la cantidad que detalladamente se indica en el adjunto presupuesto.
Dios que a V. E. R m. a. Las Puentes 4 de Marzo de 1918.
Excmo y Rdmo Señor
Gumersindo Couto.
6 de Marzo de 1918. Como se pide. El Obispo
Lo decretó S. E. Ilma. de que certifico Lic Herminio Hería Pro”.

Tamén no 1918 decídese pechar mellor o adro e solicítase o que segue:
DOCUMENTO ORIXINAL PARA OBRA NO ADRO
doc-obra-no-adro-1918.jpg

Transcripción:
“Excmo Señor
Siendo necesario levantar las verjas de hierro que hay en las dos entradas del atrio de esta iglesia parroquial y sustituirlas por unas puertas, y hacer una muralla para que así quede cerrado dicho atrio como V. E. mandó en la Santa Visita pastoral girada á esta parroquia en primero de Mayo del corriente año; suplico se digne autorizar al que suscribe para poder emplear quinientas pesetas que existen en la fabrica de esta iglesia á cuya cantidad asciende el presupuesto que detalladamente hizo el maestro.
Dios que V. E. Ilma m. años
Las Puentes 16 de Junio de 1918.
Excmo y Rmo Señor
Gumersindo Couto
18 de Junio de 1918
Como se pide. El Obispo.
Lo decretó S. E. Ilma de que certifico Lic. Herminio Hería Pro”.

En 1920 mércase o armonium que todavía se conserva no coro, e no que participou a Asociación de Hijas de María, asociación á que adicarei un futuro artigo contando a súa historia dende 1880 ata mediados do século XX. A solicitude para o gasto no armonio fíxose mediante o seguinte documento:
DOCUMENTO ORIXINAL, SOLICITUDE PARA A COMPRA DO ARMONIUM
doc-compra-armonium.jpg

Transcripción:
“En atención a lo por Vd. Expuesto, S. E. Rvma. el Obispo mi Señor ha tenido a bien autorizar a Vd. Para adquirir con la personalidad de Cura de esa feligresía, el compromiso de pagar en el plazo de dos años un armonium importante mil pesetas, que han de satisfacer la Fábrica y la Asociación de Hijas de María de esa Villa, y para emplear de los fondos de la Fábrica (y cofradías), la necesaria cantidad hasta completar el indicado importe del referido instrumento musical.
Dios guarde a V. Muchos años.
Mondoñedo, 22 de marzo de 1920.
Lic. Herminio Hería Pro.
Sr. Cura ecónomo de la Villa de Puentes”.

En 1924 colócase un zócalo, que moita xente maior lembrará que tivo a Igrexa ata as obras dos anos oitenta. O párroco solicitou ó Bispado permiso para o seu pago utilizando fondos de Fábrica:
DOCUMENTO ORIXINAL, SOLICITUDE PARA OBRAS DO ZÓCALO
doc-obra-zocalo.jpg

Transcripción:
“El Cura párroco que suscribe tiene el honor de manifestar a V. E. R. que en la yglesia parroquial ha sido colocado un zócalo de azulejos costeado por suscripción popular; mas, como quiera que la cantidad recolectada no alcanzó para abonar su colocación, se vió en la necesidad de sacar dos cientas pts de la fábrica. Por lo cual, a V. E. suplica le conceda la oportuna autorización, por cuanto, aunque a simple vista parezca obra de lujo y mero adorno, sin embargo, atendidas las condiciones climatológicas de la comarca, era de casi absoluta necesidad.
Dios guarde a V. E. R. muchos años.
Puentes, 25 de abril de 1924.
José Mª Rivas y Rivas
Excmo y Rvdmo Sr. Obispo de esta Diócesis de Mondoñedo.
27 de Abril de 1924. Como se pide. El Obispo. Lo decretó S. I. Rvma el Obispo mi Señor, de que certifico. Lic Herminio Heria Pro”.

En 1925 realízanse obras no presbiterio da Igrexa polo que o párroco D. José María Rivas pideu autorización a Mondoñedo para utilizar os fondos de fábrica:
DOCUMENTO ORIXINAL, SOLICITUDE PARA OBRAS NO PRESBITERIO
doc-obras-no-presbiterio.jpg

Transcripción:
“El infraescrito Cura párroco a V. I. participa que tiene necesidad de sacar doscientas cincuenta pesetas de la Fábrica para completar el abono de las obras efectuadas en el presbiterio de la yglesia parroquial; por lo cual, a V. S. Pide la oportuna autorización.
Dios guarde a V. I m. a.
Puentes 21 de agosto de 1935.
Lic. José Mª Rivas
M. I. Sr. Gobernador nº, S. I. de esta Diócesis de Mondoñedo.
29 de Agosto de 1925.
Concedemos al Parroco recurrente la autorización que solicita
El Obispo”.

En 1926 está a chegar a luz eléctrica á Igrexa de As Pontes. O cableado de cobre era moi caro, e supoñía un forte esforzo. O 19 de nadal de ese ano o párroco don Celso Castro López envía unha solicitude para o gasto económico na instalación de luz eléctricas en dúas novas arañas, e seralle concedida o 22 de ese mesmo nadal.
DOCUMENTO ORIXINAL SOLICITUDE Ó BISPADO PARA A INSTALACIÓN ELÉCTRICA DA PARROQUIA
doc-instalación-electrica.jpg

Transcripción:
“El infrascrito Vicario regente de Santa María de las Puentes, pone en conocimiento de V. E. R. que hallándose deterioradas unas puertas y una parte del tejado de la yglesia parroquial, es de absoluta necesidad atender cuanto antes a la reconstrucción de dichas dos cosas; igualmente es muy conveniente para el ornato interior del templo instalar la luz eléctrica en las dos arañas nuevas del altar mayor, costando dichas tres reformas aproximadamente unas dos cientas pts, según cálculos del maestro.
A V. E. R. agradecería se digne autorizarme para sacar esas pts de la Fábrica de la yglesia, ingresando después en ella el producto que dén en los funerales y demás funciones fúnebres, en cuanto a las arañas se refiere.
Dios guarde a V. E. R. mis. as.
Puentes, 19 de Diciembre de 1926
Celso Castro López
22 de diciembre de 1926.
Concedemos al Vicario sustituto recurrente las autorización que solicita, cargando el coste de las obras a los fondos de fábrica y destinando a ésta lo que se perciba por el uso de las luces que proyecta instalar, cuando sea pedido por particulares. Lo decretó S. E. Rvma. de que. Certifico. Lic. José Souto ()”.

En 1932 un carpinteiro da localidade realiza o xigantesco moble da sacristía para a roupa. Realízase a medida do local. Foi restaurado recentemente. O carpinteiro chamábase José Blanco Rouco e cobrou 612 pts por esta fermosa peza de moble mesado de sacristía.
En 1934 arranxouse con madeira de castiñeiro o altar da Virxe das Dores.
En 1937 o carpinteiro “Pepe Blanco” realiza os bancos que houbo na Igrexa ata fai catro anos.
En 1942 colocáronse as actuais vellas baldosas do chan (ainda que unha parte delas responderían á repavimentación de 1964). Para esa obra houbo unha serie de condicións curiosísimas, tal e como aparecen no seguinte documento, no que se citan os postores pola feitura da obra, e o que a realizou finalmente:
DOCUMENTO ORIXINAL SOBRE CONDICIÓNS DO BALDOSADO
doc-baldosado-1942.jpg

Transcripción:
“Condiciones que han de observarse en el baldosado y piso de la Yglesia de Puentes y en el acto dela Subasta y remate
1ª Reparar el actual baldosado desde las puertas con inclusión de las soleras de la principal y de la de San Antonio hasta las cepas de los dos primeros arcos, utilizando para esto las mejores baldosas, que tiene la Yglesia.
2ª Sacar todas las baldosas o piedras sobrantes de la Yglesia y colocarlas en el atrio o cementerio y sitio, que el parroco designe.
3ª Pisar dicha Yglesia desde las espresadas primeras cepas hasta el presbiterio, empleando pontones de roble y tabla de pino tea, excepción hecha de medio metro poco mas o menos alrededor de todas las paredes, que se hará con una hilada de baldosas de las mismas, que tiene la Yglesia colocadas al nivel del mismo piso, a no ser en las cepas del arco de la capilla mayor y mesas de los altares colectorales que a estas ya llegará la madera y lo mismo junto a los primeros pasos de las escaleras del coro.
4ª Los pontones han de tener de grueso ó espesor diez centímetros en cerna, y la tabla sana y sin nudos flojos treinta y dos milimitros.
5ª Los pontones han de ser colocados a la distancia de treinta y cinco centímetros del uno al otro, procurando saltear los cortes cada dos metros al través, siendo bien asentados, y quedando cinco centímetros sobre tierra, y la tabla toda machembrada, bien limpia y clavazón invisible.
6ª En el acto de la Subasta no se admitirán proposiciones de personas sin responsabilidad, o desconocidas, a no ser que presenten fianza.
7ª La persona a quien se remate la obra que será al mas ventajoso postor; ha de depositar en el acto del remate el cinco por cien de la cantidad en que fuere rematada, y si el rematante no es maestro en quien pueda confiarse que hará la obra con solided y según las condiciones espresadas sele pondrá otro maestro a su cuenta, que merezca la confianza del parro. y pueblo.
8ª Hasta que estén trabajados todos los pontones y tabla no se tocará al baldosado de la Yglesia, para que mientras se pueda ejercer el sagrado ministerio en ella; y destrabajada toda la madera, empezar el empleo de ella el lunes de una Semana libre para terminar el Sábado si fautible fuese.
9ª La obra ha de estar terminada el día quince del proximo Mayo precisamente, en cuyo día de su terminación se entregará la cantidad, en que se resulte rematada.
Ultimas proposiciones Mosteiro en 3580 – Prieto en 3570 – Fernández 3560, a quien fue rematada.
Reuniéronse por suscripción siete cientos sesenta y un, o sea treinta y ocho pesos y un real.
Entregué a los carpinteros 3580
Mas de las tarimas 160
Suman 3740.
Cuentas del termado y piso de la Yglesia
Importó todo tres mil sietecientos cuarenta 3740
Reuniéronse por suscricion sietecientos sesenta r 760
Dos mil dela Fabrica 2000
Seiscientos r de la Cofradía de animas por empréstito 600
Los trescientos ochenta restantes de las producciones de cer 380
Total 3740”

No ano seguinte de 1943 un raio descargou a súa chispa eléctrica sobre o templo, causando algúns danos.
En 1952 realízase a gruta de Lourdes, e mércase a imaxe. Doación de Remigio Vivero Vilasuso e Señora.
En 1949 realízase unha mesa de altar nova que terá un custe de 250 pts. Esa mesa estivo durante moitos anos almacenada no coro da parroquia ata que no 2003 se trasladou á parroquia de Somede para darlle funcionalidade de novo.
En 1964 fanse obras de arranxos nas sacristías e na pavimentación da Igrexa.
FOTO DE D. JOSÉ RÍO SEIJO NAS SÚAS VODAS DE OURO NA PORTA DA VELLA IGREXA (FOTO VILA)
foto-rio-seijo-en-vodas-de-.jpg

En 1965, o párroco don José Río Seijo decide acometer a obra da ampliación da Igrexa Parroquial. Faino con todo o afecto e querer bo-facer do mundo, pero a visión para as obras na década dos 60 foi nefasta en cuestión de sensibilidade patrimonial. Don José envía a seguinte carta a tódolos veciños de As Pontes pedindo a súa colaboración, nela di que “todos habeis comprobado el mal estado en que se encuentra nuestra Iglesia y su insuficiencia teniendo en cuenta el número de habitantes de la Villa. El Puentes de 1965 necesita y pide que la Casa de Nuestro Dios sea digna. Y, con la colaboración de todos, esperamos conseguirlo”. O proxecto correu a cargo do Arquitecto Diocesano D. Vicente García Lastra, e para colmo cunha subvención da Dirección Xeneral de Arquitectura. O presuposto previsto a principio de obra foi de 625.932 pts.
DOCUMENTO ORIXINAL – CARTA DO PÁRROCO PEDINDO AXUDA PARA A AMPLIACIÓN DA FACHADA DA IGREXA.
carta-de-Rio-Seijo.jpg

Houbo varios proxectos iniciais ou borradores coma os que seguen:
PLANOS DUN ESTUDIO PREVIO, ESTE ERA O PROXECTO INICIAL
proxecto-previo.jpg
proxecto-previo1.jpg
proxecto-previo2.jpg

Finalmente este foi o proxecto que se levou a cabo, e que todos coñecemos hoxe.
PLANOS DE ANTEPROXECTO DA IGREXA DE AS PONTES
proxecto-final.jpg
proxecto-final1.jpg
proxecto-final2.jpg

Podería ser máis amplio este traballo, pero quixen presentar o máis xenérico, en tres capítulos, que nos axuden a comprender o templo parroquial de As Pontes, a súa imaxinería e o seu presente. Ogallá que os datos aportados sirvan de algo a quenes nun futuro acometan investigacións de historia local, e ogallá nos sirva a todos para comprender mellor este templo cada vez que nos acheguemos a el, ou que estemos un tempo nel. Esa é a miña humilde intención.
Xabier Martínez. Nos derradeiros momentos do Círculo Lítico.

También podría gustarte
Comentarios