Os Comercios en As Pontes antes da Guerra Civil

O presente artigo fácemolo un pouco todos. Eu vou a pasar a presentar varias facturas de comerciantes ponteses anteriores á Guerra Civil. Só son unha pequena e curiosa mostra. Invito a todos a que nos envíen outras noticias, publicidades, fotos, datos… de comercios e negocios ponteses anteriores á Guerra Civil. Trátase de reconstruir o comercio pontés de principios do século XX.
Durante a Feira do Grelo do ano 2001 os ponteses e pontesas tiveron a ocasión de visitar a exposición “Memoria do Traballo” na sá de exposicións do Mercado Vello. Nesa exposición, así coma no artigo do libro das Festas do Carme do 2001 (folios 48-49) disfrutamos do traballo realizado por María Martín Seijo e Anabel Alonso López. Quero facer constar que tanto nesa exposición coma no seu catálogo editado polo Concello das Pontes presentáronse tamén datos e fotografías relacionadas, en parte, con este tema.
Do 1938 temos estas fotografías cedidas ó Museo etnográfico do Monte Caxado por dona María Vidal Río. Nelas aparecen dous bares na Praza do Hospital. O primeiro era o Café de Soto. O outro pode ser o bar ¿Castrelo?, en ambos se ofrecían comidas.

foto1.jpg



foto2.jpg

Publicidade do periódico La Unión, 1915, ano III, nº35
publicidade.jpg

As Seguintes son todas facturas de 1931, donde temos os ultramarinos de Celedonio Vila Martínez, os de Valentín López Corral e da viuva de José María Fernández López.
1fac_celedonio.jpg
2fac_lopez.jpg
3fac_viuda.jpg

D. Celedonio Vila Martínez alquila el inmueble y las tierras a Dª Carmen Antón (da Barosa), viuda de D. José Cabarcos. Emplaza aquí su taller de artesanía, que desde 1920 hasta la fecha 1939, estuvo ubicado en el casco viejo, donde actualmente está la juguetería de Dª Consuelo Caaveiro. Uno de los motivos principales de este traslado, era la idea de poder obtener energía eléctrica del cercano salto de agua conocido por “pozo da moa”. Esta idea nunca se llegó a convertir en hecho.
Un taller de muebles y artículos típicos de la Región como así se denominaba y en el cual, se llegaron a emplear más de una veintena de personas en momentos de fuerte demanda de sus productos. Momentos como esos años de postguerra, en los que todo era insuficiencia y necesidad se llegaron a fabricar en este taller miles y miles de “cajas de virutilla” para farmacéuticos (pomadas, etc), comercializándose por toda España. Otros artículos como potes, bandejas decoradas, etc, todavía se pueden ver en algunas antiguas casas de la localidad. Es de destacar también aquel segundo premio obtenido en un certamen ferrolano de exposiciones, con una maqueta de una “lareira” Gallega de un metro de ancho por cincuenta centrímetros de fondo.
En el año 1944 el taller cambia nuevamente de emplazamiento, pasando a una finca vecina propiedad de D. Amador Ledo Rivera (do Cornocelo), el cual colabora con D. Celedonio Vila. A finales de los años cuarenta los dos socios toman direcciones distintas, dedicándose el uno a la fotografía y D. Amador a la carpintería.
En el año 1944 un sobrino de Dª Rita Rivera Chao, D. Eulogio Rivera López, compra la casa y la finca a Dª Carmen Antón. Construye en la parte trasera de la casa, la lujosa “palleira” con cuadras y el bajo y contrata a un grupo de gente a su servicio que le va a trabajar la empresa. Es así, como se intenta continuar con el fuerte negocio de ganadería que ya existía desde bastantes años atrás en el pueblo. Antecesores de D. Eulogio y de su hermano D. Antonio, fueron los también hermanos D. Sergio y D. Ramón Bellas Rivera así como D. Antonio y D. Ramón Castro Ferro; y D. Ramón Rivera Chao ya por los años veinte.
El negocio de D. Eulogio tuvo momentos iniciales de apogeo como cuando se comercializaban los becerros a Valencia, Madrid, S. Sebastián, Palencia y sobre todo a Barcelona. En la Coruña se vendía carne en una famosa carnicería, situada en la céntrica calle de San Andrés. También se utilizaban las pieles que se tendían con esmero en el secadero “da Coideira” (más tarde en el de la Casilla) y se vendían a fábricas de curtido como la de Monforte. Para este proceso de curtido de la piel se utilizaba en su mayoría para la fabricación de zapatos, se usaba la corteza de roble.
Una serie de problemas arrastrados durante años, entre los que una vez más hay que hacer referencia a los durísimos años de postguerra, acaban con la industria; hasta el punto de que en el año 1954 queda embargada la propiedad. Más tarde en subasta pública, será un Banco de Betanzos el que se apropia de estos inmuebles; luego esta entidad quiebra, con lo que son sus herederos los que en la actualidad tienen la facultad de posesión.
Los últimos huéspedes fueron la familia Lage Giz de Orense que residieron aquí entre el año 1965 y el año 1971, fecha del nacimiento del estado de abandono y ruina actual.
(Cf. Luis M. Torrente Bellas, “Había una vez dos casas en Puentes de García Rodríguez…”, en Revista das Festas 1995, 41-43 pp: Fantástico traballo de este autor como o é tamén o seu libro “O Muiño de Alende, acea das maciñeiras”, Concello de As Pontes 1994) Un saúdo Luis.

No tema relacionado co textil puiden atopar a Dictino Carro Crespo, tamén factura de 1931.
4fac_dictino.jpg

Tamén en 1931 no tema mecánico e de ferretería é de salientar un comercio moi completo, que se anunciaba ata coas bicicletas das mellores marcas, francesas e inglesas, era “LA CASA DE LOS CORTATOJOS”, curiosísimo comercio rexentado por Eladio Rivera Suárez.
5fac_cortaojos.jpg

Finalmente o taller mecánico de Miguel Varela, do que contamos incluso coa súa propia firma e selo. Tamén no 1931.
6fac_varela.jpg
7fac_varela.jpg

Os membretes son interesantes e fannos entrar naquel tempo. Pero o presente artigo queda coxo, porque moitas outras factura, fotos, e datos andarán soltos por moitos fogares de As Pontes. Quero invitarvos a que nos fagades partícipes de todos eles. Trátase de aportar datos dos negocios anteriores á Guerra Civil. Graciñas, e xa vedes que é un traballo de todos.
O CANTEIRO PONTÉS JUAN SUEIRO
A segunda parte do artigo quero adicala a outro negocio que nos aporta o dato dun canteiro pontés, ó que seguramente lle debemos moitas das nosas pedras construidas cara o 1800. Chamábase Juan Sueiro e realizou a seguinte factura para a Igrexa de As Pontes o 22 de Maio de 1808. Lembremos que a principios de ese mesmo mes de maio as tropas napoleónicas acababan de entrar en España. Coma sempre, amósovos unha transcripción aproximativa e o documento orixinal do arquivo parroquial de As Pontes.
canteiro.jpg

Recibo que dio Juan Sueiro por obra en la Iglesia.
Digo Yo Juan Sueiro, maestro de Cantería y mampostería, Vecino dela Parroquia de esta Villa que () de los maiordomos de las Cofradías inclusas enella mil ysetecientos reales vellon, por razon del baldosado dela Yglesia y su Portico con arreglo a la obra de Contrata y el exceso, es por razón del aumto. qe hice en dcha obra y gratificacion voluntaria qe dchos maiordomos Cofrades y Vecinos me han dispensado: una cantidad () por mano y de poder de Antonio Cebreiro, maiordomo dela Cofradía de Animas y Sn Antonio: Con la qual me doy enteramte. por satisfecho, y me obligo enforma de () uno reclaman otra obra sobre el particular, y si lo hiciere ademas de no ser oído judicial ni extrajudicialmente consiento por el mismo echo aver aprobado y ratificado este recivo y carta depago total, añadiendo fuerza afueraza y contrato a contrato y pargar las costas a qe diere lugar, cerca de que renuncio a todas leies () y la gnal. que las prohive. Ypara qe conste al devido resguardo doy el preste. que no firmo por no saber ami ruego lo exento un testigo delos presentes que lo son Manuel Ferndez. Cabarcos; Antonio Rouco y Bentura Gato y Ferndez Vecinos desta Villa delas Puentes de García Rodríguez donde es fecho y otorgado a veinte y dos días del mes de Maio año de mil ochocientos ocho.
(firmas)

Estas últimas casas comerciais, que vos presento agora, responden a facturas da década dos cincuenta, pero son negocios que seguían unha continuidade familiar, e que existían previamente. Algún, coma a antiga casa de Narciso Cabarcos gardaba a fachenda de ter iniciado o seu negocio en 1852.
1_fac_cabarcos.jpg
2_fac_valentin.jpg
3_fac_cao.jpg

Para pechar, presento unha cartilla bancaria, todavía da época do racionamento, provén de documentación atopada en terras de Lugo, fai referencia a unha sucursal en As Pontes da Caixa de Aforros Monte de Piedad.
4_cartilla_monte.jpg

Podes ver todos os documentos ampliados premendo neste enlace
Xabier Martínez

También podría gustarte
Comentarios